Otra historia de cine

Isidoro Valcárcel Medina (Murtzia, 1937) arte kontzeptualaren eremuan aitzindaria da Espainian. Arkitektura eta Arte Ederrak ikasi zituen Madrilen eta 2007an Espainiako Arte Plastikoen sari nazionala jaso zuen. Baina tituluak eta munduko arte zentro ospetsuenetan eginiko erakusketak alde batera utzita, Isidoro Valcárcel Medina artista errebeldea, lasaia, koherentea, erradikala, etxekoa, soziala, gorabeheratsua, umoretsua, politikoa, abangoardista eta XIX mende garbia dela esan genezake. XIX mendeari aipamena bere janzkera klasikoagatik diogu, espainiar kapagatik eta bere solaskideekin komunikatzeko duen moduagatik: Isidororekin bertatik bertara, telefonoz edo posta bidez hitz egiten da, ez dago emailik, azken generazioko mugikorrik edo sare sozialik. Duela hilabete gutxi Iruñeako Festival Internacional de Cine Documental Punto de Vista jaialdiak La Celosía pelikula berreskuratu zuen, 1972ko Encuentros de Pamplona mitikoetan ikusgai izan zena. Nazioarteko abangoardia aurreiritzirik gabe nahastu zuen irla hura: John Cage-etik Artze anaien txalapartara, Steve Reich, Laura Dean, Isidoro Valcarcel edo Dennis Openheim-en lanak zeharkatuz.

Era berean, Punto de Vista jaialdian aurkeztu zuen 9 secuencias sobre la pantalla obra/hitzaldia Isidorok, Zinea deitzen diogun hori gertatzen den ohialezko euskarri horren inguruan gogoeta egiten zuen bertan. Ez zen enkuadreari buruzko hitzaldia izan, edo argiari buruzkoa, edo itzalei buruzkoa, edo irudi eta soinuei buruzkoa, ez, ez zen horrelako ezer izan, baizik eta hizketaldi bat euskarriari buruz, “ia inork kontuan hartzen ez duen objektu hori. Pantaila. Pantaila bera, bai”. Hau da, zineari eta arteari buruz bere ingeradatik, periferiatik, mugetatik, umoretik, magisteriotik (magiatik dator hemen), probokaziotik, pantailatik, bai, pantailatik... Azken batean, eraikuntza artistikotik. Isidoro Valcárcel Medina, garbi.

Horregatik, Tabakalerako zinea “pelikula ez zen zerbait”-ekin aurkezteko modua pentsatzen hasi ginenean, berehala etorri zitzaigun burura Isidoro Valcárcel Medina. Orduan abiatu genuen komunikazio klasikoak ekarri gaitu Otra historia del cine hitzaldi/interbentzio/performance honetara. Hamabostero telefono dei bat ekintzaren edukia definitzeko. Gutunak ere izan dira. Baita erantzungailuan utzitako mezuak ere: Isidorok erantzuten ez badu, tren geltoki baten soinua entzuten da, oso klasikoa hau ere, lokomotoren egiazko soinuekin, biak eta anden aldaketak. Ondoren, Isidororen ahotsa: “Nahi duzuen mezua utz dezakezue”.

Hasieran, Isidorok Tabakaleran irekieraren inguruan galdegin zigun eta, beste hainbat konturen artean, Ikusentzunezkoaren aldiriak: Ingurua marrazten duten puntuak erakusketaren inaugurazioaz hitz egin genion. Valentzian aurkeztu zuen pieza bat gogoratu zuen orduan, Robert Bressonen pelikula baten soinuaren gainean, irudiez mintzo zen bera. Berehala esan zigun ez zaiola piezak errepikatzea gustatzen, horrela, apurka apurka definitu dugu erabateko estreinua izango den pieza, zinearen historiari bere ikuspuntu artistikotik heltzen diona.

“Pelikula” hau ikustera etortzeko gonbitea egin nahi dizuegu azkenik. Biografia itxurako bere gutunetako bat ekarriko dugu hona amaitzeko: arkatzez idatzitako orrialde bat “ Valcárcelen curriculum vitaea” dio bertan eta artistak ondokoa idatzi du:

1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015